Trong điều kiện chưa có mô hình quản lý
gần hơn thì mô hình “công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên” sẽ
thuận lợi với Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch…

Xúc tiến, nghiên cứu, nhân lực và truyền thông du lịch trong cộng đồng là những hoạt động quan trọng trong phát triển du lịch

Cấp thiết bài toán ngân sách cho Quỹ

Xúc
tiến, nghiên cứu, đào tạo nhân lực và truyền thông du lịch trong cộng
đồng là những hoạt động quan trọng trong phát triển du lịch, đòi hỏi có
sự đầu tư, tổ chức, quản lý, điều hành, thực hiện trực tiếp của Nhà
nước. Tới trước khi Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch ra đời, có thể thấy
các nhiệm vụ này vẫn do các cơ quan quản lý Nhà nước đảm nhận. Nhưng có
nhiều ràng buộc về cơ chế để các cơ quan quản lý Nhà nước có thể tổ chức
hiệu quả các hoạt động này.

Đặc biệt, khó khăn về việc huy động
kinh phí không cho phép Nhà nước triển khai các hoạt động kể trên một
cách đầy đủ. Kinh phí cho các hoạt động xúc tiến, hỗ trợ phát triển du
lịch lấy từ các chương trình quốc gia về xúc tiến và phát triển du lịch
vừa hạn hẹp vừa không chủ động. Nếu như kinh phí cho xúc tiến du lịch
Việt Nam ở cấp quốc gia là vài triệu USD thì con số này, gần chúng ta
trong khu vực ASEAN, Thái Lan đã dành trên 150 triệu USD mỗi năm cho
hoạt động xúc tiến và nếu kể cả số tiền cho hỗ trợ phát triển du lịch
thì con số này là trên 210 triệu USD (số liệu năm 2017). Hơn 95% ngân
quỹ của hoạt động này do Chính phủ trợ cấp. Việc chi tiêu và quản lý các
hoạt động được giao cho Cơ quan Du lịch Thái Lan (Tourism Authority of
Thailand – TAT) tại Thái Lan.

Một con số so sánh nhanh để thấy yêu cầu cấp bách của việc huy động quỹ để phục vụ các mục tiêu, nhiệm vụ được đặt ra.

“Điểm nghẽn” trong cơ chế hoạt động, quản lý

Quỹ
hỗ trợ phát triển Du lịch được xây dựng hoàn toàn mới và dường như chưa
có tiền lệ. Để vận hành, một loạt hệ thống văn bản được xây dựng, từ
việc sửa đổi Luật Du lịch năm 2017, Nghị định Chính phủ năm 2017, Quyết
định của Thủ tướng năm 2018, Quyết định về Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch năm 2021 về bổ nhiệm Chủ tịch Quỹ và gần đây nhất là Dự
thảo Thông tư của Bộ tài chính về việc sử dụng Quỹ. Điều này chothấy sự
phức tạp của việc xây dựng, tổ chức và vận hành Quỹ bởi Quỹ vừa mang
tính chất hoạt động của Nhà nước, vừa mang tính chất hoạt động độc lập
của doanh nghiệp.

Ngay như Dự thảo Thông tư của Bộ Tài chính mới
đây cũng là hướng dẫn quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước cấp
cho Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch để thực hiện các nhiệm vụ hỗ trợ phát
triển du lịch. Như vậy còn những kinh phí ngoài ngân sách mà Quỹ có thể
huy động sử dụng thế nào, vẫn còn tiếp tục phải quy định. Chắc chắn việc
xây dựng quy chế, điều lệ cho hoạt động của một quỹ hoàn toàn mới với
kỳ vọng chi tiêu hàng trăm tỷ, thậm chí là hàng nghìn tỷ đồng một năm
không phải là việc làm đơn giản.

Việc ra đời của Quỹ nhận được sự
kỳ vọng lớn của các doanh nghiệp và ngành du lịch nói chung. Đây cũng
là dấu mốc về sự thay đổi nhận thức và sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước
cho phát triển du lịch. Tuy vậy, hơn 4 năm kể từ khi được quy định trong
Luật, Quỹ vẫn chưa thực sự hoạt động được. Điều này cũng chưa đáp ứng
được mong mỏi của những người làm du lịch, mặc dù biết rằng việc xây
dựng và tổ chức vận hành một quỹ có quy mô, mới về nhiều khía cạnh như
vậy không hề đơn giản.

Với Dự thảo ngân sách cho Quỹ, có thể
thấy, những nhà làm luật và xây dựng chính sách đã tính đến việc huy
động kinh phí sao cho tốt nhất. Chắc chắn, nguồn đầu tiên phải từ ngân
sách Nhà nước và ở quốc gia nào cũng vậy. Ví dụ như ở Thái Lan, nguồn
kinh phí cho hoạt động xúc tiến và hỗ trợ phát triển du lịch lấy từ ngân
sách của Nhà nước là nguồn chủ đạo. Đặc biệt trong thời gian trước mắt,
khi Quỹ chưa có hoạt động, hiệu quả hoạt động của quỹ chưa được xác
định, việc huy động khu vực tư nhân tham gia đóng góp quỹ là rất khó
khăn.

Về lâu dài, Quỹ cần được vận hành trên cơ sở phát huy tính
độc lập, năng động, với một hệ thống quy định rõ ràng. Nhà nước vẫn đóng
vai trò cơ bản trong việc tạo lập nguồn kinh phí cho Quỹ hoạt động.

“Về
mô hình quản lý quỹ, chắc chắn là nội dung phải cân nhắc nhiều. Quỹ
hoạt động với mục tiêu chủ yếu là tiêu tiền để hỗ trợ phát triển du
lịch, không phải để kinh doanh, không có hoặc có rất ít doanh thu. Nguồn
kinh phí chủ yếu do Nhà nước cấp. Nhưng lại phải có cách tiếp cận đầu
tư và chi tiêu linh hoạt của người làm kinh doanh mới đáp ứng được mục
tiêu xúc tiến và hỗ trợ phát triển ngành kinh tế du lịch, vốn rất cạnh
tranh và sôi động. Số tiền quỹ chi tiêu kỳ vọng lên đến hàng nghìn tỷ
một năm để đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch của Việt Nam, đòi hỏi một
cơ cấu và cơ chế hoạt động rõ ràng.

Trong điều kiện chưa có một
mô hình quản lý gần hơn, việc áp dụng mô hình quản lý “công ty trách
nhiệm hữu hạn một thành viên” xem ra thuận lợi hơn cả. Tuy vậy trong quá
trình hoạt động chắc chắn sẽ phát sinh ra những vướng mắc cần tiếp tục
giải quyết để quỹ hoạt động hiệu quả.

Biển Quy Nhơn đìu hiu mùa COVID (Ảnh: Diễm Ngọc)

Quỹ cần “vừa chạy vừa xếp hàng”, bắt tay hỗ trợ doanh nghiệp vượt COVID

Nhìn
chung, sự ra đời của Quỹ chắc chắn giúp các doanh nghiệp được hưởng lợi
thực sự. Hơn ai hết, chính doanh nghiệp là người mong mỏi hoạt động của
quỹ, để đem lại nguồn khách lớn hơn, hỗ trợ những nền tảng phát triển
ngành du lịch mạnh hơn, những điều mà không một doanh nghiệp đơn lẻ hay
một hiệp hội doanh nghiệp nào có thể làm được. Hoạt động xúc tiến một
điểm đến của một địa phương hay cả Việt Nam chắc chắn cần sự thống nhất,
đầu tư lớn, để đem lại lợi ích cho tất cả các doanh nghiệp. Việc này
không một doanh nghiệp nào bao quát hết, kể cả doanh nghiệp lớn. Các
hoạt động phát triển nguồn nhân lực, tuyên truyền… cũng như vậy, trong
khi các doanh nghiệp lại rất cần.

Ngành du lịch trong thời điểm
hiện tại gặp khó khăn rất lớn vì đại dịch COVID-19. Nhưng ngược lại, với
mục tiêu xúc tiến và phát triển du lịch, hoạt động của Quỹ rất cần
thiết để giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn của dịch bệnh. Đơn cử
như để xúc tiến thị trường du lịch nội địa, các doanh nghiệp đã và đang
rất cố gắng. Các cơ quan quản lý Nhà nước cũng cố gắng nhưng không thể
ứng phó, đầu tư linh hoạt theo diễn biến của dịch bệnh được. Ngược lại,
Quỹ hỗ trợ phát triển Du lịch có thể lập tức bắt tay làm được ngay việc
này.

Dù vậy đối với nhiều doanh nghiệp du lịch, mục tiêu ngay lúc
này là tồn tại và cần những giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp. Chúng
ta cần xác định đó không phải mục tiêu, nhiệm vụ của Quỹ, mà là vấn đề
của các hoạt động hỗ trợ khác của Nhà nước. Doanh nghiệp một khi xác
định như vậy, thấy được lợi ích trước mắt và lâu dài mà Quỹ mang lại, sẽ
cùng hợp tác, kiến tạo cơ chế phối hợp hiệu quả.

Quỹ Hỗ trợ phát triển Du lịch được
thành lập theo Luật Du lịch năm 2017, Nghị định 168/NĐ-CP ngày
31/12/2017 của Chính phủ, Quyết định 49/2018/QĐ-TTg ngày 12/12/2018 của
Thủ tưởng Chính phủ. Mục tiêu của Quỹ được xác định rõ là xúc tiến du
lịch, hỗ trợ nghiên cứu thị trường và phát triển sản phẩm du lịch, hỗ
trợ đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực du lịch và hỗ trợ
truyền thông du lịch trong cộng đồng. Đây chính là những hoạt động,
những khía cạnh còn nhiều hạn chế trong phát triển du lịch Việt Nam thời
gian qua, cũng là những điểm nghẽn, những thách thức lớn để phát du
lịch Việt Nam quy mô, trở thành ngành mũi nhọn đóng góp lớn cho nền kinh
tế.

PGS.TS. PHẠM TRƯƠNG HOÀNG -Trưởng khoa Du lịch và Khách sạn (ĐH Kinh tế Quốc dân)

Link: https://enternews.vn/quy-phat-trien-du-lich-thao-diem-nghen-trong-co-cau-quan-ly-198146.html