Theo ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội, có một thực tế vẫn còn hạn chế, mặc dù Nhà nước kiểm soát về giá, ấn định giá, nhưng giá vẫn phải theo thế giới; bởi nhập vào cao thì phải điều hành giá cao và khi thị trường xuống thấp mới hạ giá được.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái vừa giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan rà soát, nghiên cứu thành lập sàn giao dịch xăng dầu. Việc thành lập sàn kinh doanh xăng dầu có thể mang lại lợi ích gì? Các bên liên quan có ý kiến ra sao?

Để điều tiết thị trường xăng dầu, Chính phủ đã có rất nhiều nỗ lực để điều hành và bình ổn giá xăng dầu, với 3 công cụ gồm: giá cơ sở, điều chỉnh thuế (giảm thuế khi cần thiết) và sử dụng quỹ bình ổn, việc điều hành này đã mang lại kết quả khá tích cực.

Song theo ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội, có một thực tế vẫn còn hạn chế, mặc dù Nhà nước kiểm soát về giá, ấn định giá, nhưng giá vẫn phải theo thế giới; bởi nhập vào cao thì phải điều hành giá cao và khi thị trường xuống thấp mới hạ giá được.

Việc Nhà nước kiểm soát, ấn định về giá cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu sẽ dẫn đến có những việc không đảm bảo được lợi ích về lợi nhuận do hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đã tính toán thì sẽ có những hệ luỵ xảy ra.

Ông Hoàng Văn Cường cho biết: “Giá bán ra trên thị trường phải dựa trên mức giá cơ sở do Nhà nước điều hành, cứ 7 ngày công bố một lần điều chỉnh.

Giá bán trên thị trường đấy là giá do Nhà nước điều hành và trong trường hợp nếu dùng công cụ áp đặt quá mức, các doanh nghiệp không có lợi nữa thì đương nhiên doanh nghiệp tìm những cách để lảng tránh, chúng ta thấy trong thời gian qua có những thời kỳ có những nơi thông báo hết xăng dầu, không bán.

Nếu như áp một mức giá thấp mà người ta kinh doanh lỗ thì sẽ không kinh doanh nữa. Đấy là những tiêu cực sẽ không tốt cho cả người tiêu dùng và kể cả cho hoạt động của doanh nghiệp”

Sau khi Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo Bộ Công Thương nghiên cứu về việc thành lập Sàn giao dịch xăng dầu nhằm tăng tính công khai, minh bạch, khắc phục những bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian qua, Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) đã tổ chức Hội thảo thảo luận về việc thành lập sàn giao dịch xăng dầu.

Chuyên gia kinh tế – PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng việc xây dựng sàn kinh doanh xăng dầu sẽ giúp đảm bảo lợi ích của cả người mua và người bán, trước mắt sẽ góp phần làm giá xăng dầu ở mức thấp nhất so với giá thế giới. Cùng với đó là các doanh nghiệp bán lẻ cũng sẽ có được vị thế tương đồng với doanh nghiệp đầu mối và các thương nhân kinh doanh.

Ông Thịnh phân tích thêm: “Bởi vì khi lên sàn thì một doanh nghiệp có thể mua của bất kì ai nếu giá hợp lý và như vậy vị thế của các bên sẽ thay đổi. Tiếp đó là sẽ làm cho hoạt động mua bán xăng dầu vừa rõ ràng công khai minh bạch cả về số lượng, giá cả lẫn chất lượng.

Về phía nhà nước thì rõ ràng với việc kinh doanh xăng dầu như thế nhà nước sẽ có số liệu tương đối đầy đủ để lập kho dữ liệu về xăng dầu, đồng thời có chỉ đạo can thiệp phù hợp với yêu cầu quản lý của nhà nước. Từ đó đảm bảo định hướng của nhà nước trong thị trường xăng dầu nhưng cũng đảm bảo cho thị trường kinh doanh xăng dầu diễn ra thông đồng bén giọt và đảm bảo an ninh năng lượng, tránh đứt gãy trong cung ứng”

Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo cho rằng, “nút thắt” trong tất cả các Nghị định kinh doanh xăng dầu thời gian qua vẫn là các cơ chế điều hành mang tính chất hành chính, đặc biệt là vấn đề giá. Đã đến lúc phải có cơ chế để xác định cái gì thuộc về thị trường nên trả về cho thị trường để các doanh nghiệp quyết định, để có thị trường cạnh tranh: “Xăng dầu là mặt hàng có tính liên thông đến rất nhiều các mặt hàng khác và đặc biệt liên thông tới thị trường quốc tế. Chúng tôi cho rằng đối với quản lý trong thời gian tới, đảm bảo quản lý về mặt bằng giá chung để không có tác động mạnh, hoặc khi giá thế giới nó tác động quá thì sử dụng những chính sách tài khóa để xử lý. Còn lại chúng ta để cho thị trường vận hành theo thị trường, và khi đã có cạnh tranh thì đạt được  giá người tiêu dùng sẽ hưởng lợi”.

Còn theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó tổng giám đốc Sở Giao dịch Hàng hoá Việt Nam (MXV), tại Việt Nam, việc giao dịch các sản phẩm như dầu thô, khí tự nhiên được Bộ Công thương cho phép giao dịch thí điểm tại MXV từ tháng 5/2020 đến tháng 5/2024.

Trong bối cảnh Bộ Tài chính chưa có chính sách về chế độ hạch toán, kế toán cho các doanh nghiệp tham gia giao dịch tại Sở Giao dịch hàng hoá nói chung và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nói riêng, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh cho rằng, việc lập Sàn giao dịch xăng dầu cần phải xem xét đánh giá kỹ lưỡng, toàn diện. Bởi hiện nay, chiếm cao nhất trong giá thành xăng dầu, lên đến 65% là giá thế giới, còn lại là thuế phí.

Trong khi đó, cả nước chỉ có 2 doanh nghiệp sản xuất xăng dầu, còn lại là nhập khẩu: “Việc thành lập Sàn Giao dịch xăng dầu theo tôi sẽ cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng từ mô hình, phương thức giao dịch, phương thức vận hành, không nên hấp tấp vội vàng. Đối với một thị trường hàng hóa nói chung, việc thành lập Sàn giao dịch tập trung cũng đã cần mất nhiều thời gian, công sức, cân nhắc kỹ lưỡng thì đối với mặt hàng xăng dầu, lại càng khó khăn hơn.

Bởi lẽ, xăng dầu là mặt hàng đặc thù, mang tính an ninh năng lượng quốc gia. Để có thể xây dựng, vận hành Sàn giao dịch xăng dầu tốt, hiệu quả, đáp ứng được đúng các mục tiêu, mục đích đặt ra tôi nghĩ cần phải có thời gian nghiên cứu, đánh giá, cân nhắc kỹ lưỡng, sự đồng thuận, quyết tâm của Chính phủ và các Bộ, ban, ngành liên quan”.

Chuyên gia kinh tế – PGS.TS Đinh Trọng cho rằng việc quy định trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền hạn của mỗi chủ thể tham gia thị trường là cần thiết, bên cạnh đó là quy định về tiền đặt cọc, tiền quỹ để tham gia vào thị trường và các chi phí cho sàn giao dịch cũng cần được các đơn vị chức năng làm rõ để bảo đảm tính minh bạch.

Do đó, trước mắt nên hiểu sàn giao dịch xăng dầu là một sàn trao đổi hàng hoá vật chất còn về lâu dài khi có thị trường xăng dầu phát triển ổn định mới có thể tính đến chuyện mua bán các hợp đồng như: “Về lâu dài chúng tôi cho rằng thị trường xăng dầu phát triển rồi thì có thể tính đến chuyện có thể mua bán các hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng hoán đổi. Nếu mà thị trường phát triển tốt hơn thì chúng ta cũng có thể cho phép các nhà cung ứng nước ngoài tham gia vào thị trường như một chủ thể.

Còn tất nhiên chuyện liên thông quốc tế theo các hình thức khác thì có thể ở các mức độ khác. Nhưng trong thời gian trước mắt chúng tôi cho rằng chủ yếu là sàn này là nơi gặp gỡ mua bán giữa 2 nhà máy, 38 đầu mối kinh doanh xăng dầu cùng hơn 300 thương nhân kinh doanh và đại diện hơn 17 nghìn cơ sở kinh doanh xăng dầu hiện nay trên thị trường để được mua bán xăng dầu có thông thoáng và mức giá phù hợp”

Theo các chuyên gia, việc lập sàn giao dịch xăng dầu sẽ giúp thị trường minh bạch những góc khuất trong kinh doanh của các doanh nghiệp đầu mối, góp phần phá thế độc quyền của các doanh nghiệp lớn, giúp thị trường hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cần phải xem xét kỹ lưỡng về cách triển khai, điều kiện tham gia sàn để đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia cũng như quyền lợi cho người tiêu dùng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia./.

Như Ngọc – Thùy Linh /vovgiaothong.vn

Link: https://vovgiaothong.vn/newsaudio/lap-san-giao-dich-xang-dau-co-loi-ich-gi-d40053.html