1. Từ cơ sở cho sự ra đời và phát triển

Trung tâm Pháp-Việt Đào tạo về Quản lý (CFVG) được thành lập trên cơ sở văn bản ký kết ngày 11/04/1992 về Thỏa thuận hợp tác giữa Chính phủ Nước CHXHCN Việt Nam và Chính phủ Nước Cộng hòa Pháp.

Ban đầu CFVG chỉ có cơ sở ở Hà Nội, nằm trong Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Một năm sau, năm 1993, mở thêm chi nhánh CFVG ở Tp Hồ Chí Minh, nằm trong Trường Đại học Kinh tế Tp Hồ Chí Minh. Trong quá trình phát triển, CFVG dựa trên thỏa thuận hợp tác được sửa đổi bổ sung giữa hai Chính phủ. Ngày 25/11/2008 hai bên ký thỏa thuận mới, gọi là “Thỏa thuận giữa Chính phủ Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt nam và Chính phủ Nước Cộng hòa Pháp về việc Phát triển Trung tâm Pháp-Việt Đào tạo về Quản lý”, có hiệu lực 5 năm.

Các văn bản thoả thuận hoặc sửa đổi, cũng như các quyết định quan trọng khác về phát triển CFVG do một Uỷ ban Định hướng Pháp-Việt thông qua. Ủy ban định hướng này có số thành viên Việt Nam và Pháp ngang nhau, họp thường kỳ mỗi năm một lần, do Thứ trưởng Bộ GD & ĐT Việt Nam và Đại sứ CH Pháp tại Việt Nam cùng làm Đồng Chủ tịch.

Cơ quan thực hiện dự án của phía Pháp là Phòng Thương mại và Công nghiệp Paris (CCIP), cấp trực tiếp quản lý các trường thương mại danh tiếng ở Pháp như Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe (đối tác chính của CFVG từ khi thành lập), Học viện Thương mại Cao cấp HEC, Trường Đào tạo Cán bộ Quản lý Novancia… Trải qua 20 năm phát triển, đến nay CFVG đã thiết lập được một mạng lưới đối tác gồm 10 trường đào tạo về quản trị kinh doanh hàng đầu ở Pháp và châu Âu.

Điều hành công việc của CFVG giữa hai kỳ họp của Uỷ ban định hướng là Ban Giám đốc CFVG ở cả hai cơ sở (Hà Nội và TP Hồ Chí Minh), trong mối liên hệ chặt chẽ với hai trường chủ nhà là ĐH Kinh tế Quốc dân và ĐH Kinh tế Tp Hồ Chí Minh. Ban Giám đốc CFVG hoạt động theo cơ chế đồng giám đốc: Mỗi cơ sở ở Hà Nội và ở Tp Hồ Chí Minh có 01 Đồng Giám đốc người Pháp và 01 Đồng Giám đốc người Việt Nam (từ tháng 8/2011 chỉ có 01 Giám đốc người Pháp đảm trách cả hai cơ sở). Về phía Việt Nam, lần lượt nhiều lãnh đạo chủ chốt của Trường đại học Kinh tế quốc dân và Đại học kinh tế Tp. Hồ Chí Minh là đồng Giám đốc của CFVG tại hai cơ sở. Hiện tại, Đồng Giám đốc Pháp (đảm trách cả hai cơ sở) là GS TS Jean-Louis PARÉ (Trường Novancia); Đồng Giám đốc Việt Nam của CFVG Hà Nội là GS TS Đặng Thị Loan, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân; Đồng Giám đốc Việt Nam của CFVG Tp Hồ Chí Minh là PGS TS Lê Văn Phi, nguyên Trưởng Phòng Khoa học và Hợp tác Quốc tế, Trường ĐH Kinh tế  Tp Hồ Chí Minh.

Hội thảo khoa học của CFVG ngày 14.11.2012

2. Đến những đóng góp của CFVG trong 20 năm xây dựng và phát triển.

Trải qua 20 năm xây dựng và phát triển, CFVG đã để lại một dấu ấn quan trọng trong quan hệ hợp tác Việt- Pháp về lĩnh vực đào tạo quản lý.

Trước hết, thành công của CFVG là các chương trình đào tạo chất lượng cao được quốc tế công nhận. Trải qua một quá trình phát triển, đến nay CFVG đã có 4 chương trình đào tạo cấp bằng sau đại học, bao gồm 3 chương trình liên kết đào tạo Thạc sỹ và 1 chương trình liên kết đào tạo Tiến sỹ:

– Chương trình đào tạo Thạc sỹ Quản trị Kinh doanh (Master of Business Administration – MBA), thời gian đào tạo 2 năm, bằng tiếng Pháp và bằng tiếng Anh, văn bằng do hai bên Pháp và Việt Nam đồng cấp.

Chương trình này được mở tại CFVG ngay từ khi thành lập năm 1992 và vẫn luôn là chương trình đào tạo mang tính cốt lõi. Đến nay đã có 21 khóa học, trong đó có 18 khoá tốt nghiệp, khóa 19 sẽ tốt nghiệp vào tháng 12/2012. Điểm đặc biệt của chương trình cao học này là sau năm thứ nhất học tại Việt Nam, học viên MBA CFVG có cơ hội sang học tiếp năm thứ hai tại một trong 8 trường đối tác của CFVG ở Pháp và Châu Âu, trong khuôn khổ thoả thuận trao đổi giữa các đối tác với CFVG tại Việt Nam. Hàng năm CFVG cũng tiếp nhận vào chương trình MBA một số học viên từ các trường đối tác sang theo thoả thuận trao đổi. Các đối tác của CFVG đều là các trường đào tạo về quản trị kinh doanh có uy tín quốc tế cao, và CFVG Việt Nam đã thực sự được công nhận như một thành viên trong mạng lưới này. Tháng 4/2008, MBA CFVG chính thức trở thành chương trình MBA đầu tiên và  duy nhất của Việt Nam được Tổ chức Phát triển về Quản lý Châu Âu (European Foundation for Management Development – EFMD) cấp chứng nhận chất lượng quốc tế EPAS (EFMD Program Accreditation System).

 – Chương trình đào tạo Thạc sỹ Kinh tế Ngân hàng và Tài chính (Master in Economics of Banking and Finance – MEBF), bằng tiếng Anh, do hai trường danh tiếng của Pháp là Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe và Trường ĐH Tổng hợp Paris Dauphine đồng giảng dạy và cấp bằng.

Chương trình MEBF bắt đầu mở ở CFVG năm 2003, đến nay đã có 10 khóa, trong đó 8 khoá tốt nghiệp. Chương trình đào tạo này được các nhà quản lý ngân hàng và tài chính ở Việt Nam đánh giá rất cao.

– Chương trình đào tạo Thạc sỹ Marketing Bán hàng và Dịch vụ (Master in Marketing Sales and Services – MMSS), bằng tiếng Anh, do hai trường danh tiếng của Pháp là Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe và Trường ĐH Tổng hợp Paris Sorbonne đồng giảng dạy và cấp bằng.

Chương trình MMSS bắt đầu mở ở CFVG năm 2006, đến nay đã mở được 7 khóa, trong đó có 5 khoá đã tốt nghiệp. Đây cũng là chương trình được đánh giá cao.

– Chương trình đào tạo Tiến sỹ ngành Quản lý, được liên kết với 4 trường ở Pháp gồm Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe và các trường ĐH Tổng hợp: Paris Dauphine, Lille Nord de France và Strasbourg;  thời gian đào tạo 4 năm (1 năm tại CFVG, Việt Nam + 3 năm tại một trong 4 trường đối tác nói trên); bằng tiếng Pháp và tiếng Anh; văn bằng Tiến sỹ do trường đối tác Pháp (nơi NCS hoàn thành và bảo vệ luận án) cấp.

Chương trình liên kết đào tạo Tiến sỹ mới được mở tại CFVG theo Quyết định số 20/QĐ-BGDĐT ngày 5/1/2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình này đã mở ra một hướng phát triển mới, đồng thời khẳng định thêm vị thế và tầm ảnh hưởng của CFVG trong đào tạo phát triển đội ngũ cán bộ quản lý có chất lượng cao cho Việt Nam. Tính đến chương trình đã nay đã tổ chức được 3 khóa, Khoá 1 gồm 13 Nghiên cứu sinh (NCS), trong đó 12 người hiện đang bước sang năm thứ hai của luận án TS tại các trường đối tác Pháp, Khóa 2 gồm 14 NCS đang kết thúc năm thứ nhất tại CFVG và Khoá 3 tuyển trong năm 2012 gồm 15 NCS.

Với các chương trình đào tạo nêu trên,  mỗi năm CFVG tuyển khoảng 350 học viên và CFVG thường xuyên có trên 700 học viên theo học. Trong 20 năm phát triển các chương trình đào tạo, CFVG có hơn 2200 học viên tốt nghiệp được nhận bằng cao học về quản lý . Số học viên tốt nghiệp các chương trình đào tạo CFVG hầu hết đều thành đạt trong công tác chuyên môn và được các cơ quan, doanh nghiệp chủ quản đánh giá rất tốt. Nhiều người trong số họ đảm nhận những cương vị quản lý chủ chốt tại các doanh nghiệp Việt Nam, liên doanh hay các doanh nghiệp nước ngoài, thể hiện rõ vai trò và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước nói chung. Theo số liệu thống kê cuối năm 2010 về chức vụ quản lý của cựu học viên CFVG, có 21% nắm giữ những cương vị cao cấp nhất, 31% là cán bộ quản lý cấp cao, 37% là cán bộ quản lý cấp trung, và 11% là các nhà quản lý trẻ. Đã có nhiều học viên sau khi tốt nghiệp CFVG đã tiếp tục bậc học Tiến sỹ ở trong và ngoài nước và trở thành những cán bộ giảng dạy và nghiên cứu nòng cốt tại các trường Đại học, Viện nghiên cứu của Việt Nam.

Thứ hai, thành công của CFVG  còn được biết đến thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học. Trong những năm qua, các giảng viên của CFVG đã chủ trì và tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, trong đó có những đề tài liên quốc gia, thường xuyên có những công trình được công bố trên các tạp chí khoa học có uy tín trong và ngoài nước, biên soạn nhiều giáo trình và tài liệu giảng dạy. Ấn phẩm Ouverture Economique / International Vision của CFVG mỗi năm ra một hoặc hai kỳ, tập trung các kết quả nghiên cứu của đội ngũ giảng viên và cộng tác viên CFVG, thu hút sự  quan tâm chú ý của đông đảo các nhà nghiên cứu về quản lý kinh tế ở Việt Nam.

Các giảng viên Việt Nam của CFVG đã hợp tác với các giảng viên, chuyên gia nước ngoài xây dựng thành công các nghiên cứu trạng huống (case studies) về quản trị kinh doanh ở Việt Nam để sử dụng trực tiếp trong bài giảng của mình (thay vì phải dùng các nghiên cứu trạng huống nước ngoài).  Một số nghiên cứu trạng huống này đã được đưa vào áp dụng ở Trung tâm nghiên cứu trạng huống của Phòng Thương mại và Công nghiệp Paris (CCIP) và được phổ biến rộng rãi trong các cơ sở đào tạo về quản trị kinh doanh ở Pháp và châu Âu, trong đó có Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe và các trường đối tác khác của CFVG.

CFVG đã kết hợp với hai trường đại học chủ nhà Việt Nam là Trường ĐH Kinh tế Quốc dân và Trường ĐH Kinh tế Tp Hồ Chí Minh tổ chức thành công một số hội thảo khoa học quốc tế lớn. Đặc biệt phải kể đến Hội thảo khoa học thường kỳ năm 1997 tại Hà Nội và Tp Hồ Chí Minh của Mạng nghiên cứu về Khởi lập doanh nghiệp thuộc Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF), quy tụ các nhà nghiên cứu đến từ hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng tiếng Pháp; Hội thảo năm 2003 tại Hà Nội của Mạng nghiên cứu về Nghèo đói và Chính sách Kinh tế (do IDRC, Canada tài trợ), với sự tham gia của các nhóm nghiên cứu và chuyên gia từ hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ;vv… Nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày thành lập CFVG, được phép của Bộ GD-ĐT,trong các ngày 13-14/11/2012 Trung tâm cũng đã cùng với Trường ĐH Kinh tế Tp Hồ Chí Minh và Trường ĐH Kinh tế Quốc dân tổ chức thành công hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề "Chất lượng và đổi mới đào tạo cao học trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế".  

Thứ ba, đóng góp của CFVG trong quá trình phát triển là điển hình về thành công của hợp tác Pháp – Việt trong lĩnh vực đào tạo về quản lý, góp phần tích cực tăng cường mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước và hai dân tộc nói chung. Hàng năm hai bên đã có sự trao đổi giảng viên và sinh viên, CFVG tại Việt Nam tiếp đón khoảng 60-70 tuần giảng viên và chuyên gia nước ngoài sang thỉnh giảng, chủ yếu đến từ các trường đối tác Pháp, nhất là Trường Quản lý Châu Âu ESCP Europe. Mỗi năm có trung bình từ 30-40 học viên CFVG sang Pháp học năm thứ hai theo chương trình trao đổi giữa CFVG với các trường đối tác Pháp; và theo chiều ngược lại có khoảng 15-20 học viên từ các trường đối tác sang học năm thứ hai tại CFVG. Mạng lưới các trường đối tác nước ngoài của CFVG đang ngày càng mở rộng và không giới hạn chỉ ở Pháp và khu vực châu Âu.

Là dự án đầu tiên giữa Pháp và Việt nam trong lĩnh vực đào tạo về quản lý, CFVG đã chia sẻ kinh nghiệm của mình với các trường đại học Việt Nam trong việc triển khai các chương trình đào tạo hợp tác với Pháp, như chương trình liên kết đào tạo Thạc sỹ Luật Kinh doanh Quốc tế của Trường ĐH Ngoại thương với Trường ĐH Tổng hợp Tours,vv… Nhiều học viên tốt nghiệp CFVG sau này trở thành nòng cốt trong những dự án đào tạo liên kết với các trường đối tác Pháp.

Để có được những thành công như trên, sự phát triển của CFVG trong 20 năm qua đã nhận được sự quan tâm của Chính phủ và các Bộ chủ quản của hai nước, đặc biệt ở Việt Nam có sự ủng hộ và quan tâm đặc biệt của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sự thành công và phát triển của CFVG còn gắn liền với mối quan hệ đặc biệt giữa CFVG với hai trường chủ nhà Việt Nam là Trường ĐH Kinh tế Quốc dân và Trường ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Ngay từ ngày thành lập, CFVG đã được hai trường chủ nhà dành cho những điều kiện thuận lợi nhất về cơ sở hạ tầng (phòng học và phòng làm việc). Từ chỗ ban đầu phải dựa hoàn toàn vào nguồn tài trợ của phía Pháp, CFVG đã từng bước tiến lên tự chủ về kinh phí hoạt động và dần có tích lũy để tái đầu tư. Hiện nay, tài trợ của Chính phủ Pháp đối với CFVG chủ yếu chỉ còn là khoản lương thường xuyên của Giám đốc người Pháp ở Hà Nội. Từ năm 2010, CFVG Hà Nội đã cùng với Trường ĐH Kinh tế Quốc dân cũng như đại học kinh tế Tp Hồ Chí minh đầu tư xây dựng các giảng đường khang trang cùng các phương tiện hiện đại theo các tiêu chuẩn quốc tế.

Đội ngũ giáo viên thỉnh giảng Việt Nam của CFVG chủ yếu là từ hai trường chủ nhà. Hai trường cũng là nguồn cung cấp đầu vào quan trọng cho các chương trình đào tạo của CFVG: Trung bình hàng năm có tới 1/3 số học viên mới tuyển vào CFVG là cựu sinh viên của hai trường. CFVG có được thương hiệu như ngày nay một phần là nhờ gắn với thương hiệu của hai trường đại học kinh tế, quản lý và kinh doanh lớn nhất của Việt Nam.

Có thể nói, Trung tâm Pháp-Việt Đào tạo về Quản lý (CFVG) được coi là điển hình về thành công của hợp tác Pháp-Việt trong lĩnh vực đào tạo sau đại học về quản lý. Định hướng về mô hình đào tạo của CFVG trong thời gian tới đang tiếp tục nhận được sự quan tâm của các cơ quan quản lý Nhà nước của Cộng hòa Pháp và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, cũng như của các đối tác của hai bên, nhằm tiếp tục giúp CFVG phát triển trong giai đoạn mới, góp phần vào sự nghiệp đào tạo phát triển nguồn nhânlực cao cho đất nước trong điều kiện đổi mới hội nhập hiện nay.

                                                              Thực hiện: TS. Lê Anh Tuấn